Artikel Onder Glas: Dankzij fluorescentiemeters zo efficiënt mogelijk belichten
Fotosynthese is verantwoordelijk voor verreweg de meeste groei van planten. Om hier als teler meer grip op te krijgen kan chlorophylfluorescentiemeting zeer behulpzaam zijn. Bij Wooning Orchids in Bleiswijk hebben ze daar al enkele jaren ervaring mee. “Het geeft meer inzicht in de behoefte van de plant en helpt ons sturen op de juiste hoeveelheid licht in de kas.”
Begin mei is het bij Wooning Orchids, een dochteronderneming van Green’05, dagelijks een komen en gaan van vrachtwagens die phalaenopsis komen laden. In de drukste weken gaan er tot 350.000 planten de deur uit. “We produceren jaarrond, maar week 4 tot en met week 22 zijn de piekweken”, vertelt algemeen directeur Walter Spek. Op jaarbasis levert het bedrijf zo’n 6,5 miljoen planten, voornamelijk aan retailers in Europa. Het gaat om phalaenopsis in potmaat 12 met een taklengte van 60 tot 75 centimeter. “Daarbij onderscheiden we ons vooral in de bloemmaat. Met 9,5 centimeter is die iets groter dan gemiddeld.”
Alleen efficiënte rassen
De teelt speelt zich af onder 9,2 ha glas, waar nu nog zo’n vijftig rassen te vinden zijn. “Dat aantal gaan we flink terugschroeven”, vertelt Spek. “We willen alleen de best presterende rassen overhouden, zodat we de teelt beter kunnen plannen en sturen.”
Om te bepalen welke soorten dat zijn, spelen de fluorescentiemeters van Sendot een belangrijke rol. Ruim drie jaar geleden zette het bedrijf deze voor het eerst in. “We begonnen met twee meters en inmiddels gebruiken we er acht op verschillende plekken in de kas”, vertelt Tom Tielemans, binnen Wooning Orchids verantwoordelijk voor teelt en inkoop.
Phalaenopsis heeft mooi stug blad waarop de fluorescentiemeters goed zijn te bevestigen. Tielemans: “Je zet ze met behulp van een knijper op het jongst volgroeide blad en kiest daarbij het blad van een plant dat zo horizontaal mogelijk staat. De meter geeft vervolgens iedere vijf minuten een lichtimpuls en meet hoeveel licht daarvan weerkaatst wordt. Het licht dat niet weerkaatst wordt, gebruikt de plant voor fotosynthese.”
Lichtbenutting en stress
Een fluorescentiemeting is volgens Delphy-adviseur Aad van Holsteijn interessant. “Het komt dicht in de buurt van een fotosynthesemeting. En fotosynthese is verantwoordelijk voor verreweg de meeste groei van planten. Er is ook een fotosynthesemeter op de markt, maar die is vooralsnog onbetaalbaar.”
Wat een fluorescentiemeter niet meeneemt is de CO2 -opname door de plant. Hij meet uitsluitend het percentage licht dat door de plant wordt benut voor groei. “Daarmee is het tevens een stressmeter”, vertelt Van Holsteijn. “Immers, bij hogere lichtniveaus gaat het percentage licht dat de plant benut omlaag. Het niet benutte licht wordt omgezet in warmte en dat veroorzaakt plantstress.”
“Die stress willen we zo veel mogelijk voorkomen”, vult Tielemans aan. “Stress zorgt er namelijk voor dat de plant niet optimaal kan herstellen in de nacht.”
Goed inzicht belangrijk
Phalaenopsis is een zogeheten CAM-plant. Dit type plant heeft overdag de huidmondjes gesloten. In de nacht neemt de plant CO2 op en maakt malaat aan. “Die malaat breekt de plant overdag, onder invloed van licht, af”, vertelt Tielemans. “Dat gebeurt in de eerste tien uur van de dag. Als de malaat op is, is de lichtefficiency vele malen lager. Nu we daar inzicht in hebben, kunnen we sturen op de juiste hoeveelheid licht in de kas.”
“Daarbij zien we dat met direct zonlicht phalaenopsis eerder lichtstress ervaart”, merkt Spek op. “Diffuus licht werkt een stuk beter.” En omdat het geen makkelijke teelt is, waar schermen en krijten nauw luistert en telers te maken hebben met veel verschillende soorten, is goed inzicht krijgen in wat er gebeurt met de plant extra belangrijk. Van Holsteijn: “Niet voor niets zien we het gebruik van fluorescentiemeting in deze teelt nu breed opgepakt worden.”
Lichtniveaus bepalen
De mannen van Wooning Orchids merken dat zij door het gebruik van de fluorescentiemeters veel beter inzicht hebben in de plantbehoefte. “Daar kunnen we nu op sturen”, vertelt Tielemans. “Bijvoorbeeld door later te starten met belichten of de belichting eerder uit te schakelen. Ook het type licht heeft invloed. Het kan bijvoorbeeld interessant zijn om eerst de SON-T-belichting aan te zetten en pas later de LED-belichting.”
Spek: “In onze kassen hebben we te maken met veel verschillende omstandigheden door het brede assortiment, de verschillende gewasstadia en de verschillende opstanden of bouwjaren. Sensoren helpen om veel variabelen meetbaar te maken. Met dat inzicht kun je gericht sturen en de juiste lichtniveaus bepalen.”
Grenzen in beeld
Of ze dingen anders zijn gaan doen sinds het toepassen van de fluorescentiemeters? “Zeker”, zegt Tielemans vastbesloten. “We zijn op bepaalde momenten meer of minder gaan belichten. Hetzelfde geldt voor het schermen. We zoeken in iedere afdeling naar lichtoptimalisatie per soort. Dankzij de meters hebben we veel eerder de grenzen van het gewas in beeld.”
Telers proberen hun planten zo veel mogelijk licht mee te geven, waarbij aan het eind van de dag de hoogste lichtsom is bereikt en de plant nog mooi groen blad heeft. Van Holsteijn: “Een hogere lichtsom betekent een hoger malaatniveau, meer wortelgroei en uiteindelijk een betere plantkwaliteit. Wel moet de lichtsom zodanig zijn dat lichtstress zo veel mogelijk voorkomen wordt en de plant de juiste bladkleur behoudt.”
Phalaenopsis kan aan het begin van de dag meer licht benutten als later op de dag als de malaat in de plant is opgebruikt. “In deze teelt heb je bedrijven met wel driehonderd soorten en meerdere teeltafdelingen. Er valt dus veel te winnen in hoe het beste om te gaan met licht.”
Details moeten kloppen
Er zijn verschillende fluorescentiemeters op de markt. De meters van Sendot hebben zich volgens de mannen bewezen en leveren betrouwbare data. Bovendien zijn ze draadloos, wat niet bij alle aanbieders het geval is, en dat is essentieel in een kas waar de producten op bewegende tafels staan.
De meters zijn volgens Spek een goed voorbeeld van tools die helpen om de noodzakelijke verduurzamingsslag te maken. “Ik ben ervan overtuigd dat we in de glastuinbouw toe moeten naar klimaatneutraal telen. Dat kan alleen als alle details kloppen. En meten is weten. Rassen die moeilijk wortelen of matig met licht omgaan, daar moeten we keuzes in maken of ze nodig zijn voor onze klanten.”
Bron: Onder Glas – juni 2024: https://www.onderglas.nl/dankzij-fluorescentiemeters-zo-efficient-mogelijk-belichten/
Tekst: Jeannet Pennings, beeld: Michel Heerkens
